Dit is alweer het laatste natuurgebied van de week en daarom ga ik het even wat anders doen. Door het jaar heen heb namelijk ik heel wat natuurgebieden bezocht. Vooral tijdens de wintermaanden wisselde ik af en toe van natuurgebied of schrapte ik een gebied als ik een nieuwe ontdekte. Daarom heb ik nu aan het eind van dit project nog een paar mooie gebieden over. Stuk voor stuk weet ik zeker dat er van alles leeft en groeit, maar door tijdgebrek heb ik het niet goed genoeg kunnen uitzoeken. Het zou zonde zijn om ze niet met jullie te delen, dat is waarom ik hieronder het een en ander over ze zal vertellen. Maar onthoud, wat ik beschrijf is nog maar een klein deel van wat je in de zomer hier kan vinden ;-)

Heerlijkheid Horssen is een echt landgoed met vanaf de ingang een langgerekt grasveld omringd met hortensia’s en andere bloemrijke struiken, daarom heen hoge bomen, plasjes, mooie wandelpaden en natuurlijk in het midden het landhuis zelf. Dit is overigens alleen van een afstandje te bekijken, want de eigenaren wonen er zelf in. Ook het achterste deel van het landgoed is niet toegankelijk, maar dat maakt niet uit, want in het openbare gedeelte kan je meer dan genoeg ontdekken.

Dit mooie,  grote bos ligt makkelijk bereikbaar langs de A73 bij Heumen en hoort bij de vele gebieden die door mooie wandelpaden zijn verbonden met de Hatertse en Overasseltse vennen. In het Heumense bos heb je vele lanen en paden en verrassend genoeg kom je allerlei soorten landschap tegen tijdens een wandeling. Soms kom je op plekken waar enorme dennenbomen staan, terwijl je even verderop een stukje berkenbos tegen komt. En weer op een andere plek wandel je over kleine, beboste heuvels of verschijnt er uit het niets een klein ven voor je neus. Een interessant gebied dus om eens te gaan verkennen en een lekkere wandeling doorheen te maken.

Langs de dorpen Druten, Afferden en Deest ligt deze grote uiterwaard.  Een aantal jaren is er hard gewerkt om dit gebied opnieuw in te richten, zodat er meer ruimte is voor de rivier. Er is een nevengeul van maar liefst 4,5 km lang aangelegd en delen van het gebied zijn verlaagd, zodat er meer water in kan op het moment dat er hoogwater is. Tegelijk hebben ze het gebied meer natuurvriendelijk gemaakt door bijvoorbeeld boomstammen met wortelstronken (stobben) in het water vast te maken. Hier kunnen amfibieën, waterdiertjes en kleine vissen zich verstoppen en veilig opgroeien.

In het buitengebied van Wijchen ligt midden tussen vele andere gebieden dit mooie stuk natuur. Het bestaat uit een bos met een klein stuk heide. Die heide hebben we natuurlijk niet veel in het Land van Maas en Waal, dus kan je hier dieren spotten die we in andere gebieden niet snel tegen zullen komen. De levendbarende hagedis bijvoorbeeld. In de afgelopen jaren zijn er een aantal op deze heide gevonden. Het zijn bijzondere diertjes, want het is de enige hagedis in Nederland die niet alleen eileggend is, maar ook levendbarend. Ja, je leest het goed. Dit kan doordat de eitjes bestaan uit een dun vlies. De baby’s ontwikkelen zich voor een paar maanden in dit vlies in de buik van de moeder, waarna ze soms al uit het vlies zijn gekomen nog voor ze geboren zijn en soms een zeer korte tijd na de geboorte uit het vlies kruipen. 

Gelegen tussen het Maas-Waalkanaal, de Waal, de mooie uiterwaarden van Beuningen en het dorpje Weurt vind je de Weurtse Waard. Een natuurgebied waar je heerlijk om een meer kan wandelen, langs de Waal kan struinen of het prachtige Weurtsche Straatje kan ontdekken. Het heeft een rijke geschiedenis en een net zo rijke natuur. 

Wauw! Dat is toch wel het woord wat in mij opkomt als ik door dit gebied wandel. Staddijk ligt aan de rand van Nijmegen, langs de A73. Officieel is het een park, maar eerlijk gezegd doet het niet onder voor een natuurgebied. Ik weet niet hoe jullie een park voor je zien, maar voor mijn idee is een park een redelijk open gebied met wat water, veel gras en hier en daar een paar bomen en struiken. Als je dan hier komt sta je echt versteld van de schoonheid en grootte van dit gebied. Ontzettend veel bomen zijn al enorm hoog en dik, er loopt een langgerekt meer door het hele gebied en er groeit en leeft werkelijk van alles. 

Deze uiterwaard ligt, zoals de naam al zegt, in de buurt van het dorpje Heerewaarden. Je kan hier heerlijk genieten van de Waal en de bijzondere dingen die hier leven en groeien. Ondertussen heb ik al heel wat uiterwaarden beschreven en toch zijn ze allemaal net wat anders. De omgeving heeft misschien wel wat weg van andere uiterwaarden; grote, mooie strandjes, een paar bomen en struiken en dan tot aan de dijk grasvelden met vaak ganzen. Maar zodra het water iets lager staat dan normaal, ontstaan er op sommige plekken langs deze strandjes kleine, ondiepe inhammen. Deze inhammetjes zijn wel verbonden met de rivier door een ondiep stukje, dus als er golven komen, zal ook hier het water stijgen. Maar het is toch wat rustiger, waardoor je goed de diertjes die hier leven kunt bestuderen. Ik heb dan ook een tijdje bij zo’n inham zitten kijken naar alles wat er beweegt. Kleine en grote vlokreeften schoten van de ene steen naar de andere. Sommige waren gestreept en andere volledig doorzichtig. Zodra er een golf aankwam, begon het water eerst snel terug te trekken. De vlokreeftjes leken dit precies aan te voelen, want nog voor de stroming begon, verdwenen ze met z’n allen in de spleten en gaten tussen de stenen. Het water kwam daarna met volle snelheid weer terug en zodra het weer kalm was kwamen ze opnieuw tevoorschijn. Vooral wanneer er een paar minuten geen schepen waren was het druk in het water. Overal kon je ze rond zien zwemmen.

Tussen de weilanden van Bergharen ligt dit kleine natuurgebied. Het bestaat uit een prachtig aangelegd bosje, slootjes en een pad langs de weilanden. Vooral in en rond het bosje heb ik veel tijd doorgebracht, aangezien het heel interessant is aangelegd. Er staan tientallen verschillende boomsoorten die vaak in rijen bij elkaar staan. Hierdoor zie je, als je even door je knieën gaat, allemaal gangetjes die soms wel tot aan de andere kant van het bos leiden. Dit geeft je het idee dat je elk moment wel een dier kan zien. 

Aan de Maas, langs het dorpje Niftrik ligt deze groene uiterwaard. Je loopt hier over smalle paadjes langs akkers en struikgewas, afgewisseld met grote grasvelden waar in de zomer mooie bloemrijke planten zoals boterbloem, berenklauw, peen en watermuur groeien.  Natuurlijk heb je ook prachtige uitzichten over de Maas en zijn er verschillende plekken om even pootje te baden in het ondiepe water langs de kant. 

Midden tussen de weilanden ligt dit mini bosje. Het is een veilige haven voor dieren, zoals reeën die regelmatig rondtrekken. Vanuit dit gebied kunnen dieren binnen een paar minuten naar bijvoorbeeld de bossen van Bergharen trekken zonder lange afstanden door open weilanden te moeten lopen. Zeker in de winter kan je hier dan ook vaak reeënsporen vinden en zelfs reeën tegenkomen als je geluk hebt. Dit komt omdat reeën in de winter soms hun eigen territorium moeten verlaten door voedselschaarste. Ze vormen dan sprongen (groepjes), onder andere omdat ze met z’n allen veel beter de omgeving in de gaten kunnen houden en tegelijk voedsel kunnen zoeken.

Aan de rand van het dorp Bergharen, op een van de weinige heuvelachtige stukken grond in het Land van Maas en Waal ligt dit levendige bos. Hier mogen honden nog lekker los lopen, wat je soms wel terug ziet aan de natuur. Maar dat wil niet zeggen dat hier niks interessant meer te ontdekken valt. Integendeel, ik ben zelfs veel leuke dingen tegen gekomen!

Langs het dorp Leur ligt dit honderden jaren oude bos. Het is een parkachtig bos, geïnspireerd op verschillende landschapsstijlen uit de 18de en 19de eeuw. Dit zie je terug in de lange lanen, slingerende paden en de tussendoor liggende grasvelden. Zelfs als je niet op zoek gaat naar planten of dieren, is het een prachtig gebied om in te wandelen. Maar ik ben natuurlijk wel op zoek gegaan naar interessante dingen en ondanks dat dieren altijd goed verstopt zitten in bossen, heb ik er toch een aantal gevonden.

Aan de Maas, nabij Batenburg ligt dit prachtige natuurgebied. Het staat in de lokale omgeving bekend om de vele speciale vogels die hier in de maanden rond de vogeltrek even komen uitrusten. Het gebied is ideaal hiervoor door zijn ondiepe, moerasachtige stukken water, die uiteindelijk overgaan in het diepere water van de rivier. Vooral steltlopers zoals de kievit, kluut, grutto, kanoet, bosruiter en kemphaan vinden dit fijne plekken om uit te rusten of naar eten te zoeken. Maar je maakt ook regelmatig kans op het zien van een visarend, wouw, purperreiger of ijsvogel. Een verrekijker is dus iets wat je echt moet meenemen als je hier een keer gaat kijken.

Langs het Maas-Waalkanaal bij Nijmegen ligt dit wilde stuk natuur. Het is een bijzondere combinatie van parkachtige paden, open velden en dichtbegroeid bos. Als je hier rondloopt weet je gewoon dat er meer leeft dan je in een wandeling tegenkomt. De begroeiing is alleen zo dicht, dat dieren in allerlei maten zich met gemak kunnen verstoppen. Mijn ervaring is dat als je van het brede pad afgaat en het smalle pad tussen deze begroeiing door neemt de kans bijna 100% is dat je iets hoort of ziet wegrennen. Alle keren dat ik op dit pad heb gelopen verdween er wel ergens een mysterieus dier wat ik net niet goed genoeg kon zien. Dit komt doordat de meeste dieren ons mensen veel sneller zien dan wij hen. Aangezien het toch wel heel leuk is om te weten wat er allemaal leeft heb ik mijn wildcamera opgehangen. Ondanks dat hij er maar 1 nacht kon blijven was het raak! Rond half 9 's avonds verscheen er eerst een vos voor de camera. En tegen half 5 's ochtends een nieuwsgierige steenmarter! 

Langs de N322 in de buurt van Beneden Leeuwen ligt dit interessante natuurgebied. Van een afstandje lijkt het misschien wat eentonig, maar niets is minder waar. Het gebied bestaat uit vele soorten planten die langs de paden ongeveer tot je middel komen. Een aantal veel voorkomende planten zijn de grote lisdodde met zijn sigaren, allerlei soorten grassen en distels en grote kattenstaart. Doordat het allemaal flink op elkaar staat, kunnen dieren zich hier heel goed tussen verstoppen. Je hebt dan ook geluk als je niet minstens een keer schrikt van een opeens opvliegende vogel. Vooral de fazanten zijn hier een ster in, maar de groepjes patrijzen en watersnippen kunnen het net zo goed. De watersnip staat hier overigens echt bekend om. Als je in de buurt komt vertrouwen ze lang op hun zeer goede schutkleur, maar als je echt te dichtbij komt vliegen ze luid roepend op. Dit zal waarschijnlijk al heel wat mensen de stuipen op het lijf hebben gejaagd.

Langs het dorp Dreumel ligt in de uiterwaarden de Vonkerplas. In dit grote en mooie natuurgebied staat de grote plas centraal. Deze wordt omringd door verschillende kleinere plasjes, zandstrandjes langs de Waal, velden met wild groeiende planten en vele wilgen. Het is een ideale plek om de natuur te ontdekken en er van te genieten.

Aan de rand van Appeltern ligt Heerlijkheid Appeltern. Dit landgoed bestaat uit mooie lanen met hoge, oude bomen, groene weilanden en verschillende watertjes. Al jaren lang is dit een plek van rust en natuur. Eerst alleen voor de rijke bewoners, maar sinds het park in 1975 opengesteld is voor bezoekers, mag iedereen er komen genieten.

Tussen de Gouden Ham en het dorp Appeltern is dit stukje natuur te vinden. Het bestaat voornamelijk uit een inham van de Maas die een mooie plas vormt, een afgesloten stukje bos, wild groeiend grasland en enkele kleine zandstrandjes. Na het hoge water van afgelopen maand heeft de natuur zich hier al redelijk goed hersteld, toch kan je nog steeds de sporen ervan terug vinden. Bepaalde bladersoorten zijn bedekt met een opgedroogd modderlaagje en er staan naar mijn idee echt minder bloemen dan in de voorgaande jaren. Gelukkig lijken de meeste dieren het overleefd te hebben, want die zijn nog gewoon met een mooie hoeveelheid aanwezig.

Langs de oever van de Maas bij Overasselt ligt dit mooie stukje groen. Hier kan je echt genieten van de rust en schoonheid van de Maas en haar uiterwaarden. Je wandelt door bloemrijke grasvelden, langs allerlei soorten gewassen en natuurlijk de rustig stromende Maas. Er lopen geen paden in het gebied, maar al struinend kan je op en top genieten van de natuur.

Dit natuurgebied bestaat uit allerlei biotopen. Zo wandel je door een mooi bos met verschillende soorten loof- en naaldbomen, kan je van een afstandje het Hernense Ven bewonderen en is er een veld met heide aanwezig. Op elke plek kan je weer andere bijzondere dingen ontdekken, waardoor je hier wel een tijdje kan rondlopen.

Terwijl het dauw nog op het gras ligt, zijn de eerste dieren al uren actief in dit bosje aan de rand van Beuningen. Sporen van een vos en meerdere reeën maken duidelijk dat ze pas nog over het pad hebben gelopen en zich waarschijnlijk niet meer gaan laten zien tot het weer gaat schemeren. De vele naaktslakken laten zich wel goed zien. Ze kruipen langzaam voort over het gras, opzoek naar een lekker hapje. Hoger in de bomen doorbreken meerdere achter elkaar aanvliegende spechten de stilte met hun bekende en nogal luide gelach.

Dit natuurgebied in de uiterwaarden bij Veluwe is rijk aan verschillende soorten planten en bomen. Vooral de vreemde soorten bomen zijn opvallend. Er staan bijvoorbeeld azijnbomen, deze hebben puntige bladeren, maar ook prachtige paars/rood gebladerde esdoorns en gewone robinia’s. Deze laatste soort heeft een bijzondere eigenschap. Op het heetst van de dag zullen de blaadjes van deze boom verticaal omhoog staan. Hiermee gaan ze te snelle uitdroging tegen. En ’s avonds of op een wat frissere dag hangen de blaadjes omlaag met de achterkant gericht naar het blaadje erachter . Hierdoor voorkomen ze een te grote afkoeling.

Langs de rand van het dorp Bergharen ligt een stukje natuur verborgen. Het landschap wordt afgewisseld met een wetering, sloten, bosjes en maïsvelden. Dit stukje natuur kan je doorkruisen via twee paden die elkaar in het midden ontmoeten bij een mooie picknickplek. Het is misschien niet heel groot, maar er is wel veel te zien.

Zoals sommigen weten, woon ik zelf in Druten. En toch was ik nog nooit in het Drutens bosje geweest. Ik ging er vanuit dat het een soort aangelegd parkje zou zijn, maar de laatste weken bleek daar niets van waar te zijn. Tot mijn verbazing kan je in dit bosje namelijk meer natuur vinden, dan in sommige andere natuurgebieden. Dit komt dan ook door de diversiteit aan landschap. Je hebt ondiepe stukken moeras, diepere meertjes, vele soorten bomen, hoge beplanting, maar ook grasvelden, speeltoestellen en nette wandelpaden. Deze diversiteit trekt allerlei dieren aan en zorgt ook voor bijzondere waarnemingen. Zo kan je zomaar een wezel over de coopertestbaan zien rennen.  Of als er even niemand is, jonge bonte en groene spechten op de houten speeltoestellen zien spelen. En dan weet ik niet eens wie er allemaal ‘s nachts gebruik maakt van de speeltuin, want ik heb vaak genoeg filmpjes gezien van jonge dieren die er net zo van genieten als onze kinderen.

Deze prachtige natuur in het buitengebied van Ewijk is vol leven en kleur. Op dit moment zou je zelfs kunnen zeggen dat het misschien iets te veel is. Door het warme en regenachtige begin van de zomer zijn de planten hier zo hard gaan groeien dat de meeste paden volledig overgroeid zijn met schapenzuring, jacobskruiskruid, kruisdistel en af en toe plukjes zeepkruid. Gelukkig lopen er regelmatig runderen en konikpaarden door het gebied, waardoor er nog net doorheen gestruind kan worden. Alleen een kleine tip voor als je dit wil gaan doen: houdt afstand van de kruisdistel. Deze plant heeft venijnige puntjes die niet heel fijn aanvoelen als je er langs gaat. Gelukkig is dit niet de enige wandeloptie die je hebt voor dit gebied. Je kan ook gewoon over de strandjes struinen. Hier vandaan kan je de prachtige velden met bloemen prima zien en tegelijkertijd de mooie planten van de strandjes bekijken. Er staan bijvoorbeeld teunisbloemen, deze bijzondere bloem gaat in tegenstelling tot veel andere juist ‘s nachts open. Je kan ze dan heel goed ruiken, waardoor er vele nachtvlinders en zelfs bijen op af komen. 

De Moringerwaard ligt aan een prachtige inham van de Maas bij Appeltern. Je kan hier heerlijk wandelen. Op sommige plekken loop je onder groene struikenbogen door terwijl je aan beide kanten wordt omgeven door water en op andere stukken kom je door kleurrijke velden met allerlei soorten bloemen. Ook heb je hier de mogelijk om vanaf de bloemrijke dijk te genieten van alle pracht en praal van dit gebied. Maar om alles echt te beleven kan je natuurlijk het beste het gebied zelf intrekken.

Dit stukje natuur bij Bergharen is eigenlijk altijd mooi om doorheen te wandelen. Elk seizoen heeft zo zijn charmes. In de winter kleuren de grassen en planten wit door de rijp en met een beetje mist krijgt het landschap dan een heerlijk mysterieuze sfeer. Ook zijn bijvoorbeeld reeën een stuk sneller te zien, dan nu. Want dat er reeën zitten is zeker. Zie ze alleen maar te vinden.

Dit handig gelegen natuurgebiedje bij Beneden leeuwen grenst aan de N322. Het klinkt hierdoor misschien niet zo aantrekkelijk, maar toch moet je er echt een keer zijn geweest. Het gebied zit bijvoorbeeld vol met vogels. Er broeden elk jaar wel ganzen, waterhoenen en meerkoeten tussen het riet bij de grote poel. En in het hogere gras kan je regelmatig ook kieviten zien lopen. Door hun agressieve vluchten tegen de roeken, die hier overigens net zo vaak te vinden zijn, verwacht ik dat zij ook wat kleine pluizenbolletjes hebben rondlopen!

Deze rustige en mooie uiterwaard ligt tussen de dorpen Heerewaarden en Veluwe. Als ik aan een uiterwaard denk, zie ik grasvelden met enkele bomen en daarna zand met de rivier voor me. Zo zou je dit gebied ook kunnen omschrijven, maar dan doe je het toch echt te kort. Vanaf de klinkerweg zie je inderdaad een behoorlijk groot veld voor je. Maar dit veld bestaat niet uit gemaaid groen gras, maar uit zacht wiegende grashalmen en vele soorten bloemen. Vooral aan de randen bij de rivierkant kan je allerlei bloemen vinden. Wede, bieslook (wat beide niet veel voorkomende planten zijn), het roze schapenzuring, de prachtige rimpelroos, helder witte akkerhoornbloemen en gele wilde reseda. En dit is nog maar een kleine greep uit de vele mooie bloemen die hier groeien!

Tot nu toe heb ik nergens in het Land van Maas en Waal een bos zoals dit ontdekt. Op een afstandje lijkt het net alsof het gewoon een normaal bos is, maar zodra je een stukje het bos in loopt over de smalle paadjes verandert dat idee compleet. De eerste keer dat ik hier liep had het net geregend en kwam de zon voorzichtig door de wolken. Buiten het bos was het nog fris, maar zodra ik een paar passen het bos in deed voelde het warm en vochtig aan. Het deed me sterk denken aan de tropische gedeeltes van dierentuinen. De enorme hoeveelheid hoge, groene braamstruiken en het prachtige gezang van tientallen vogels werkte daar ook erg goed aan mee. Ik waande me echt in een ander land!

Misschien weten jullie het nog wel, in de eerste week januari begon ik dit project met de Kaliwaal deel 1. Aangezien ik die kant op mijn duimpje ken en dit deel totaal niet, besloot ik ze op te delen in twee gebieden. En dan is nu eindelijk deel 2 aan de beurt!

Dit kleine natuurgebiedje is een soort veilige haven tussen alle landbouwgrond en dorpjes in. Verspreid over het Land van Maas en Waal kan je veel van dit soort gebiedjes vinden, aangezien dieren zoals reeën hierdoor veel makkelijker en veiliger kunnen rondtrekken.  Sporen van reeën zijn hier dan ook in overvloed. Als je hier ´s ochtends vroeg of aan het eind van de dag een rondje loopt kijk dan goed tussen de takken door het bosje in, want je hebt dan een grote kans om een ree te zien. Wees wel voorzichtig hiermee, want op dit moment (mei en juni) krijgen de reeën kleintjes. Blijf daarom dan ook op een afstandje als je er een spot en probeer niet gezien te worden. Ik weet het dit is best lastig, aangezien ze ons meestal eerder zien dan wij hen. Maar als je natuurlijke kleuren aan hebt kan je het beste bewegingloos stil blijven staan, soms gaan ze dan gewoon weer verder met waar ze mee bezig waren. Dan kan je pas echt genieten van het natuurlijke gedrag van de ree. Ook tegen de wind inlopen werkt goed, aangezien ze je dan niet ruiken en minder snel op de vlucht slaan.

In februari 1784 begon een ramp zich te ontvouwen. Heel de maanden december en januari had het zeer hard gevroren en de rivier de Waal was één grote ijsmassa geworden. Maar halverwege februari steeg plotseling de temperatuur in Noord-Europa. Smeltwater uit Duitsland en stevige regenbuien bereikten hierdoor al snel ons land en het water van de rivier steeg in een hoog tempo. In Nijmegen begon het ijs te breken, maar hier langs het dorp Druten zat alles nog muurvast. Het smeltwater en de brokken ijs hoopten zich op en zorgden voor een angstaanjagende situatie. De bewoners wisten dat de dijk de ijsschotsen en het water niet lang meer zou kunnen tegenhouden. Met man en macht probeerden ze nog de dijk te verhogen, in de hoop hun land te redden. Maar het hielp niet. Een korte tijd later brak de dijk door en ontstonden er kolken, waarvan enkele nu nog te zien zijn in het Drutense Laakbos.

De Beuningse waard bestaat uit een aantal uiterwaarden die samen bijna één uitgestrekt gebied vormen. Omdat het geheel erg groot is heb ik het opgedeeld in drie gebieden. Deze week schrijf ik over het grootste gedeelte, dat vanaf de Schenkenwaard tot aan de Staartjeswaard loopt. In de kaart kan je de omlijning zien van dit gebied, met ook de namen van de uiterwaarden die hier bij horen.

Landgoed Hernen bestaat uit een prachtig kasteel met daarom heen een mix van grasland, bossen, lanen en watertjes. Ondanks dat mensen er veel wandelen en er regelmatig middeleeuwse evenementen worden georganiseerd, is de natuur hier volop aanwezig.

Deze uiterwaard aan de Maas is jarenlang gebruikt voor het winnen van klei, waardoor het nog volop in ontwikkeling is tot een mooi natuurgebied. Dit merk je vooral aan de enorme hoeveelheid aan gras en het, op enkele struiken na, afwezig zijn van schuilmogelijkheden voor dieren. Wilde zoogdieren, zoals de vos of ree, heb ik er dan ook nog niet kunnen ontdekken. Wel is het nu al een fijne plek voor water- en trekvogels. Dit komt door de twee flinke plassen, die een groot gedeelte van het gebied innemen. Op deze plassen komen veel soorten vogels af. De zwaluw schiet hier bijvoorbeeld met vele laag over het wateroppervlak om insecten te vangen. Tegelijkertijd is de langzaam aflopende oever weer ideaal voor de kluut, die met zijn lange poten door ondiep water waadt om aan voedsel te komen.

Door vrijwel heel dit natuurgebied lopen allerlei wandelpaden die je meevoeren door uitgestrekte grasvelden, over zandstrandjes en natuurlijk langs de prachtige Waal.

Vroeger was op de plek van dit natuurgebied het eiland Voorne. Het lag op een ideale plek aan een van de verbindingen tussen de Maas en de Waal. Hierdoor wordt er in de 80-jarige oorlog door prins Maurits opdracht gegeven om Fort de Voorn hier te bouwen. Zoals jullie je misschien nog wel herinneren van mijn stukje over Fort St. Andries, waren de Spanjaarden er in geslaagd ver Nederland binnen te dringen. Ze wilden maar al te graag Fort de Voorn innemen. Maar de mensen in het fort hielden stand, ondanks de continue belegeringen vanuit het door de Spanjaarden gebouwde Fort St. Andries. Fort de Voorn groeide ondertussen door en werd steeds groter, op zijn hoogtepunt bestaat het uit een omgrachte zeshoek met op elke hoek een bastion. Ook ligt er een vestingsdorp in met onder andere een kerk, school en windkorenmolen. Wonder boven wonder is het fort nooit in handen gekomen van de Spanjaarden. Maar in 1673 komt er toch een einde aan het fort. In die tijd waren de Fransen onder leiding van Lodewijk XIV Nederland binnengevallen en gebruikten de militaire tactiek van de verschroeide aarde. Dit hield in dat alle bouwwerken van militaire of economische waarde die in de handen van de Fransen vielen vernietigd moesten worden. Bij fort de Voorn gebeurde dit door de boel op te blazen, waarna het fort nooit meer in gebruik is genomen en met de tijd verdween.

Natuurgebied De Munnikhof ligt aan de rand van Bergharen. Met zijn knotwilgen, kronkelende slootjes en vergezichten is het sinds 2003 omgetoverd tot een landschap met een oudhollands tintje. Door het vele grasland en een aantal kleine poeltjes is het een ideaal gebied voor weidevogels geworden. Daarom kan je er regelmatig grutto´s, wulpen, kieviten, patrijzen en tureluurs spotten.

Dit prachtige stukje natuur ligt net buiten de dijk aan de rand van Druten. Je kan er eigenlijk nauwelijks wandelen, maar toch wil ik het aan jullie laten zien. Het is namelijk echt een fantastische plek om even bij te blijven staan. Bij het eerste licht beginnen de vogels hier al te fluiten. Dit is overigens misschien niet helemaal de goede benaming, want het gefluit dat je het meeste zal horen klinkt meer als een dolfijn met een lage stem. Er leeft namelijk in de bomen tussen de twee waterplasjes een grote aalscholverkolonie. Vanaf de dijk heb je hier goed zicht op en kan je als je even blijft staan, genieten van de aalscholvers die nu druk bezig zijn. De een komt met een snavel vol takjes voor zijn nest overgevlogen en de andere weer met een vis voor het broedende vrouwtje. Sinds februari zijn ze al aanwezig en het mooie moment komt er dan ook al snel aan dat de kleintjes uit hun ei gaan komen. In het begin zal je alleen nog hun geschreeuw om eten horen, maar na een tijdje komen de kleine kopjes boven de nestrand uit en zijn ze te bewonderen!

Dit grote gebied is een van de weinige plekken in het Land van Maas en Waal met veengrond. Hierdoor kan je veel dieren en planten tegenkomen die nergens anders tussen de Maas en de Waal te vinden zijn. Een enkeling kan je zelfs bijna nergens anders in heel Nederland vinden! Dat laat wel merken hoe bijzonder dit natuurgebied is.

Op een kilometer afstand van Dreumel, ligt te midden van weilanden, natuurgebied De Meren. Dit gebied is een overblijfsel van de oude Maasarm die hier rond 200 v. Chr. stroomde. Ook de Dreumelse berg, die je goed kan zien tijdens het wandelen, is ontstaan door deze rivierarm. Onder al het gras is dan ook een echte rivierduin te vinden!

Deze week staat een klein natuurgebied bij Sint Andries in de schijnwerpers. Het bestaat uit een prachtige combinatie van geschiedenis en natuur. In dit gebied vind je de restanten van Fort St. Andries. Eeuwenlang is dit een belangrijke plek geweest voor de verdediging van ons land. Dat komt door de perfecte ligging. Vanuit het vroegere fort kon je de Maas én de Waal in de gaten houden. Juist daarom hebben de Spanjaarden tijdens de Tachtigjarige oorlog hier hun grootste militaire bouwwerk in ons land neergezet. Van het oude fort is ondertussen niks meer over. Wel kan je de restanten zien van het nieuwe Fort St. Andries, wat in 1815 iets westelijker van het oude fort werd gebouwd. Ook dit fort redde het niet volledig, doordat de Duitsers het in 1945 opbliezen tijdens de Tweede Wereld oorlog. Gelukkig hebben de kelders de klap overleefd en zijn nu nog te bekijken. Niet van binnen trouwens, dat is te gevaarlijk geworden. Een van de weinige bezoekers die deze kelders nu nog mogen betreden zijn de vleermuizen die hier hun winterverblijf hebben.

Dit meer aan de rand van Horssen wordt ´t Goor genoemd. Vroeger was het een zandwinput van 10 ha. Ondertussen is dat allemaal achter de rug en is dit meer in gebruik genomen door HSV ’t Goor als visplek. Hierdoor leven er veel en grote vissen, zoals de karper en brasem. Niet alleen wordt er gevist door mensen. Ook verschillende vogels, zoals de ijsvogel en fuut, maken dankbaar gebruik van de uitgezette vissen. En dit zijn zeker niet de enige vogels in dit gebied. Je kan hier van alles spotten. Een paar voorbeelden zijn de groene specht, koekoek en tientallen soorten eenden. Het is dan ook een veel gebruikte plek om uit te rusten of een tijdje te verblijven.

De uiterwaarden Wamel is een langgerekt stuk natuur dat bestaat uit grasland, strandjes langs de Waal en stukjes dicht begroeide struiken. Terwijl je door dit gebied loopt heb je op veel plekken prachtige, weidse uitzichten in vele richtingen. Zo kan je Tiel zien, met onder andere de kades, de toren van de Sint Maartenskerk en het scherm van de toneeltoren. Als je iets verder loopt kan je al snel ook de Prins Willem-Alexanderbrug en de steenfabriek, die aan de overkant van de Waal ligt, zien. Een ander bouwwerk waar je zeker even bij stil moet staan is de Sluis bij Tiel. Ongeveer halverwege de uiterwaarden kan je precies de sluis in kijken. Zo kan je mooi zien hoe de schepen de sluis in en uit varen.

Eerlijk is eerlijk, het is geen natuurgebied. Toch wil ik hem zeker benoemen, want als je ergens kan genieten van de natuur is het daar wel! Vanaf de PWA brug, zoals hij ook wel genoemd wordt, heb je een adembenemend uitzicht over de Waal en zijn omgeving. En die omgeving loopt ver, want met een beetje mooi weer kan je makkelijk de Utrechtse heuvelrug waarnemen.

Een prachtig, helder meer. Ze bestaan gelukkig nog hier in Nederland! En de Uivermeertjes is er een mooi voorbeeld van. Dit meer van 69,5 ha is ontstaan door zandwinning. Ondertussen is het zandwinnen gestopt, maar wordt de installatie die aan het meer staat nog wel gebruikt voor het naastgelegen gebied de Geertjesgolf.